MIĘŚNIAKI MACICY

Mięśniaki macicy są łagodnymi guzami powstającymi z tkanki mięśniowej macicy i rozwijającymi się w obrębie jej trzonu. Należą do najczęstszych rozrostów nowotworowych układu rozrodczego (stanowiąc ok. 90-95% łagodnych guzów).

W zdecydowanej większości mają łagodny charakter i tylko w bardzo nielicznych przypadkach ulegają zezłośliwieniu. Rzadko występują pojedynczo, najczęściej stwierdza się obecność kilku bądź kilkunastu o różnych rozmiarach. Mięśniaki macicy występują u ok. 20 – 40 % kobiet, dotycząc przede wszystkim kobiet w wieku rozrodczym – między 35. a 45. rokiem życia.

Przyczyna powstawania mięśniaków nie jest do końca wyjaśniona. Naukowcy wiążą ich pojawienie się z nierównowagą hormonalną organizmu. Najbardziej prawdopodobną przyczyną jest nadmierna produkcja estrogenów lub zwiększenie wrażliwości na ich działanie. Za teorią tzw. „hiperestrogenową” przemawia fakt, iż chorują głównie kobiety w wieku przedmenopauzalnym, u których poziom estrogenów jest wysoki. Najnowsze badania pozwalają jednak sądzić, iż nie tylko estrogeny pełnią znaczącą rolę w powstawaniu mięśniaków macicy. Badania molekularne wykazały, że mięśniaki posiadają liczne receptory dla innego hormonu – progesteronu – których pobudzanie lub hamowanie może wpływać na rozwój guzów, co z kolei zaczęto z powodzeniem wykorzystywać przy produkcji nowych leków stosowanych u kobiet z mięśniakami.

Do innych przyczyn rozwoju mięśniaków macicy należy zaliczyć nieprawidłowy rozwój narządów rozrodczych w okresie płodowym.

Wśród czynników ryzyka mających wpływ na pojawianie się mięśniaków macicy można wymienić:

1. Wiek – najczęściej u kobiet w wieku rozrodczym. Częstość występowania mięśniaków zdecydowanie rośnie wraz z wiekiem do momentu menopauzy, po czym spada. U kobiet starszych mięśniaki macicy stwierdza się rzadko, a jeśli już występują to nie osiągają zbyt dużych rozmiarów.

2. Czynniki genetyczne – ryzyko zachorowania na mięśniaki znacząco rośnie, gdy występowały one u krewnych w pierwszej linii.

3. Rasa – mięśniaki macicy występują częściej i osiągają duże rozmiary u kobiet rasy czarnej.

4. Otyłość – ryzyko wystąpienia mięśniaków rośnie wraz ze wzrostem BMI.

5. Bezdzietność, mała liczba przebytych ciąż – ryzyko jest kilkakrotnie mniejsze u wieloródek niż u kobiet, które nigdy nie rodziły

6. Doustna antykoncepcja o hormonalna terapia zastępcza prawdopodobnie nie mają wpływu na rozwój mięśniaków macicy.

Wystąpienie objawów zależy od umiejscowienia, liczby i wielkości mięśniaków. Ok. 15 – 20 % kobiet mających mięśniaki macicy nie zgłasza żadnych dolegliwości, a o ich obecności dowiadują się podczas przypadkowego badania. W pozostałych przypadkach mięśniaki mogą być przyczyną obfitych, bolesnych, przedłużonych krwawień miesięcznych z obecnością licznych skrzepów krwi, nieregularnych krwawień międzymiesiączkowych, plamień z dróg rodnych.

Mieśniaki macicy zależnie od osiąganych rozmiarów mogą wywoływać uczucie dyskomfortu, ciężaru w podbrzuszu, bóle podbrzusza i okolicy krzyżowej, znaczną bolesność podczas stosunku płciowego, powiększenie obwodu brzucha, częstomocz i zaparcia z racji ucisku na sąsiadujące narządy (pęcherz moczowy, odbytnica). Obfite krwawienia mogą ponadto powodować niedokrwistość.

Pierwszym objawem mięśniaków może być niekiedy ostry, przeszywający ból w podbrzuszu wywołany skręceniem szypuły mięśniaka. Sytuacja ta jest bezwzględnym wskazaniem do natychmiastowej konsultacji z lekarzem, gdyż stanowi potencjalne zagrożenie życia.

Obecność mięśniaków może być przyczyną trudności z zajściem w ciążę i jej donoszeniem. Niemniej jednak, jest to przyczyna często odwracalna – usunięcie mięśniaków u niepłodnych kobiet w 30 – 80 % pozwala na zajście w ciążę i urodzenie dziecka.

W diagnostyce mięśniaków macicy stosuje się przede wszystkim metody obrazowe. Badanie USG jest metodą o największej czułości i swoistości, preferowane jest badanie sondą przezpochwową. W przypadkach niejednoznacznych stosuje się niekiedy badanie MRI (rezonans magnetyczny).

Gdy zachodzi podejrzenie mięśniaka zlokalizowanego podśluzówkowo wskazane jest wykonanie wziernikowania jamy macicy czyli histeroskopii. Zaletą tej metody jest możliwość bezpośredniego usunięcia zmiany podczas przeprowadzania badania. Postępowanie w wypadku wykrycia mięśniaków uzależnione jest od ich wielkości, liczby, lokalizacji, tempa wzrostu, objawów jakie wywołują oraz od wieku i preferencji pacjentki.

Mięśniaki macicy, ze względu na ich łagodny charakter, leczy się zwykle dopiero wówczas gdy wywołują dolegliwości, zalecając kontrolę ginekologiczną i badanie USG co ok. pół roku. Od tej zasady odstępuje się gdy: guz szybko rośnie i podejrzewa się zmianę złośliwą, gdy mięśniaki osiągają bardzo duże rozmiary, gdy mięśniak jest uszypułowany i istnieje uzasadniona obawa wystąpienia skrętu szypuły oraz gdy mięśniak jest przyczyną niepłodności.

Najczęstszą i najskuteczniejszą metodą leczenia jest metoda operacyjna. Kobietom proponuje się: histerektomię, czyli operacyjne usunięcie macicy (częściowe lub całkowite), wyłuszczenie mięśniaków metodą klasyczną lub laparoskopową – miomektomię, usunięcie mięśniaków podczas histeroskopii.

Histerektomia to chirurgiczne usunięcie macicy. Rozróżnia się histerektomię częściową (usunięcie tylko trzonu macicy), całkowitą (usunięcie trzonu i szyjki macicy), całkowitą z usunięciem jajników i jajowodów oraz histerektomię radykalną, wykonywaną w przypadku stwierdzenia nowotworu narządu rodnego.

Wskazaniem do wykonania operacji są mięśniaki macicy powodujące obfite, uporczywe krwawienia miesiączkowe i/lub międzymiesiączkowe. Tego rodzaju zabieg jest jednak niechętnie wykonywany u kobiet młodych, w okresie rozrodczym, które chciałyby jeszcze zachodzić w ciążę, gdyż wiąże się zwykle z zaprzestaniem miesiączkowania i niepłodnością wtórną. Alternatywą dla histerektomii są zabiegi miomektomii oraz histeroskopowej resekcji mięśniaków. Ich celem jest usunięcie samych mięśniaków, zachowanie narządu rodnego i zdolności rozrodczych kobiety, przy jednoczesnym złagodzeniu dolegliwości. Około 80 % pacjentek zgłasza zdecydowaną poprawę po wykonaniu wyżej wymienionych zabiegów. Są to metody stosunkowo bezpieczne, wiążą się z zaledwie jedno- lub dwudniowym pobytem w szpitalu i pozwalają na szybki powrót do nomalnej aktywności.

W leczeniu mięśniaków macicy coraz częściej stosuje się metody farmakologiczne. Ponieważ wiele badań wskazało na znaczący wpływ hormonów (estrogenów i progesteronu) na rozwój mięśniaków, w terapii zaczęto wykorzystywać analogi gonadoliberyny, a od niedawna stosuje się również selektywne modulatory receptora progesteronowego, takie jak octan ulipristalu (Esmya). Leki te blokują bądź pobudzają receptory dla ww. hormonów w docelowej tkance mięśniaka, przez co przyczyniają się do zmniejszenia wielkości guzów, ustąpienia lub złagodzenia powodowanych przez nie objawów oraz hamowania krwotoków macicznych. Najnowsze badania nad modulatorami receptora dla progesteronu wykazały wysoką skuteczność i bezpieczeństwo tej grupy leków. U ok 90 % pacjentek doszło do zatrzymania krwawień międzymiesiączkowych, u ok 20 % nastąpiło zmniejszenie rozmiarów mięśniaków.

Eksperci z PTG oraz Polskiego Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy rekomendują tę grupę leków jako dobrą alternatywę dla analogów gonadoliberyn oraz zwracają uwagę na ich lepszą tolerancję, długotrwały efekt leczniczy oraz mniejszą liczbę skutków ubocznych.

Obecnie lek ten dostępny jest na rynku polskim. Zapytaj o tą metodę ginekologa.

Nie zawsze musi być wykonana operacja. Leczenie farmakologiczne może zmniejszyć objętość mieśniaków czy zmniejszyć objętość traconej krwi.

Nasi lekarze zastosują odpowiednie leczenie.