Tu znajdziecie Państwo ważne informacje dla kobiet starających się o ciążę i dla kobiet w ciąży.
Podane informacje oparte są na Rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego*.
Badania Prenatalne
Badania prenatalne mają za zadanie wczesne wykrycie wad u płodu.
Obowiązkowo każda kobieta ciężarna powinna mieć wykonane 3 badania USG płodu.
Pierwsze pomiędzy 11 a 13tygodniem ciąży i 6 dni. W trakcie badania ginekolog oceni budowę ciała płodu i markery wad genetycznych takie jak obecność kości nosowe i przezierność karku.
Drugie badanie USG płodu powinno być wykonane pomiędzy 18 a 20 tygodniem ciąży. W trakcie badania oceniana jest budowa ciała płodu z szacowaniem masy ciała płodu.
Trzecie badanie USG płodu powinno być wykonane pomiędzy 28 a 32 tygodniem ciąży. W trakcie badania oceniana jest budowa ciała płodu z szacowaniem masy ciała płodu.
Badania USG pozwalają uwidocznić większość wad występujących u płodu. Nie są jednak badaniem, które na 100% odpowie na pytanie czy dziecko jest zdrowe. Należy wykonać przynajmniej 3 badania USG. Niektóre wady są do wykrycia tylko w poszczególnych tygodniach życia płodu. Niekiedy w pierwszym badaniu USG jest wszystko w porządku , a potem pojawiają się nieprawidłowości lub na odwrót.
Badaniami, które zwiększą czułość badań USG w wykrywaniu wad genetycznych są badania- DNA płodu z krwi mamy, test Pappa, amniopunkcja i kordocenteza.
Dna płodu z krwi mamy można pobrać już od 10 skończonego tygodnia ciąży. Polega na pobraniu 10ml krwi od kobiety. W ciągu 9 dni jest wynik. Mówi on czy jest ryzyko wystąpienia zespołu Downa , Edwardsa, Patau , mikrodelecji czy wad chromosomów płci. Jest to badanie mające 96-99% czułości i jest kompletnie nieinwazyjne dla płodu. Obecnie badanie coraz częściej wybierane przez pacjentki.
Cena badania w naszym gabinecie to 2200zł.
Test Pappa to badanie połączone z USG płodu wykonanym pomiędzy 11- a 13tygodniem ciąży i 6 dni. Szacuje ryzyko występowania wad płodu. Jego czułość jest szacowana na 93-95%. Jest refundowane przez NFZ dla kobiet > 35 roku życia i z obciążonym wywiadem rodzinnym np. dziecko z zespołem Downa w rodzinie, licznymi poronieniami w wywiadzie. Badanie polega na pobraniu krwi od kobiety i wyliczeniu ryzyka wystąpienia wad genetycznych. Jeśli wynik wskaże wysokie ryzyko proponowana jest diagnostyka inwazyjna, czyli np. amniopunkcja. Kobiety, które nie mają wyżej wymienionych wskazań muszą za badanie zapłacić same.
Cena w naszym gabinecie testu Pappa to 250zł.
Amniopunkcja to badanie kariotypu płodu polegające na pobraniu płynu owodniowego i oznaczeniu DNA płodu w kierunku wad genetycznych. Jest to badanie inwazyjne, które w ok. 1-3% może doprowadzić do utraty ciąży. Wykonywane jest w 16 tygodniu ciąży. NFZ refunduje badanie kobietom po 35 roku życia, obciążonym wywiadem genetycznym i gdy test Pappa wykazał wysokie ryzyko wad genetycznych. Badanie można wykonać na własny koszt na życzenie.
Objawy niepokojące w ciąży
W trakcie trwania ciąży u około 80% kobiet nie ma żadnych powikłań. Ciąża przebiega prawidłowo, bez żadnych niepokojących objawów.
W pierwszym trymestrze ciąży silne bóle brzucha mogą świadczyć o nieprawidłowym położeniu ciąży- np. ciąży pozamacicznej lub być pierwszym objawem zagrażającego poronienia. Każde krwawienie czy plamienie może być pierwszym objawem poronienia.
W drugim trymestrze ciąży silne bóle brzucha i/lub krwawienie mogą świadczyć o zagrażającym poronieniu czy porodzie przedwczesnym.
W trzecim trymestrze ciąży podobne jak wyżej objawy mogą sygnalizować poród przedwczesny lub przedwczesne odklejanie się łożyska. W trzecim trymestrze brak ruchu płodu po posiłku może świadczyć o zagrożeniu życia płodu.
Jeśli powyższe objawy pojawią się zawsze należy zgłosić się do ginekologa.
Badania w ciąży
Zakres badań dla kobiet ciężarnych obowiązujących w Polsce został określony w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 2010 roku. W celu zapewnienia odpowiedniej opieki każdej kobiecie ciężarnej został stworzony schemat badań obowiązkowych i zalecanych w ciąży. Badania obowiązkowe ma mieć wykonane każda kobieta. Badania te są refundowane przez NFZ.
Na każdej wizycie u ginekologa kobieta ciężarna powinna być zbadana ginekologicznie. Kobieta powinna się zważyć i mieć zmierzone ciśnienie tętnicze.
Obowiązkowe badania dla kobiet ciężarnych w zależności od tygodnia ciąży obejmują:
– do 10tygodnia ciąży
1.Grupa krwi i Rh.
2. Przeciwciała odpornościowe.
3. Morfologia krwi.
4. Badanie ogólne moczu.
5. Badanie cytologiczne.
6. Badanie stężenia glukozy we
krwi na czczo.
7. VDRL.
8. Badanie stomatologiczne, uwzględniające ocenę stanu zdrowia jamy ustnej, określenie potrzeb profilaktyczno leczniczych i ustalenie planu leczenia.
9. Badanie HIV i HCV.
10. Badanie w kierunku toksoplazmozy (IgG, IgM) i różyczki.
– 11-14 tydzień ciąży
1. Badanie ultrasonograficzne.
2. Badanie ogólne moczu.
3. Badanie cytologiczne, jeśli nie było wcześniej wykonane w okresie ciąży.
– 15-20 tydzień ciąży
1.Morfologia krwi.
2. Badanie ogólne moczu.
– 21-26tc
1.Badanie stężenia glukozy we krwi po doustnym podaniu 75g glukozy (w 24-28 tydz. ciąży) –dwukrotne oznaczenie stężenia glukozy: przed podaniem glukozy (na czczo) oraz po 2 godz. od podania glukozy.
2. Badanie ultrasonograficzne.
3. Badanie ogólne moczu.
4. Przeciwciała anty-Rh u kobiet z Rh (-).
5. U kobiet z ujemnym wynikiem w I trymestrze – badanie w kierunku toksoplazmozy.
-27- 32tydzień ciąży
1. Morfologia krwi.
2. Badanie ogólne moczu.
3. Przeciwciała odpornościowe.
4. Badanie ultrasonograficzne.
5. W przypadku występowania wskazań – podanie globuliny anty-D (28-30 tydz. ciąży)- nierefundowane przez NFZ
-33-37 tydzień ciąży
1. Morfologia krwi.
2. Badanie ogólne moczu.
3. Badanie czystości pochwy.
4. Antygen HBs.
5. Badanie w kierunku HIV.
6. Posiew z przedsionka pochwy i okolic odbytu w kierunku paciorkowców B-hemolizujących.
7. W grupie kobiet ze zwiększonym ryzykiem populacyjnym lub indywidualnym ryzykiem zakażenia: VDRL, HCV
-38-39 tydzień ciąży
1. Badanie ogólne moczu.
2. Morfologia krwi.
– po 40tc
1. Badanie KTG co 2 dni
2. Badanie ultrasonograficzne (jednorazowo).
Badania zalecane:
-oznaczenie przeciwciał przeciwko cytomegalowirusowi w I i III trymestrze ciąży.
– badanie USG piersi w I trymestrze ciąży
Żywienie kobiety ciężarnej i suplementacja witaminowa
Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących
Dieta cukrzycowa dla kobiety ciężarnej
Aktywność fizyczna w ciąży
Krew pępowinowa
W Polsce można skorzystać z możliwości pozyskania i przechowywania krwi pępowinowej. Od 2014 roku można także po porodzie pozyskać sznur pępowinowy.
Pozyskanie wyżej wymienionych tkanek jest możliwe bezpośrednio po porodzie. Po odpępnieniu dziecka ze sznura pępowinowego zostaje pobrana krew pępowinowa, a po wydaleniu łożyska z macicy odcinany jest fragment ok. 15 cm sznura pępowinowego.
W krwi pępowinowej i sznurze zawarte są komórki macierzyste. Są to komórki mające zdolność do samoodnawiania, czyli nieskończonej liczby podziałów. Mają możliwość różnicowania się w wyspecjalizowane typy komórek potomnych.
Komórki macierzyste z krwi pępowinowej mają ogromny potencjał . Obecnie są stosowane w leczeniu wielu ciężkich schorzeń. W przyszłości będą mogły zapewnić dostęp do nowoczesnych form terapii bądź stanowić gotowy do transplantacji materiał przeszczepowy.
Obecnie komórki macierzyste są wykorzystywane w leczeniu ostrych i przewlekłych białaczek, zespołów mielodysplastycznych, histiocytozy,niedokrwistości, nowotworów złośliwych, nieprawidłowości płytek krwi, wrodzonych zaburzeń układu odpornościowego. W fazie badań jest wykorzystanie komórek w okulistyce, autyzmie, porażeniach mózgowych, uszkodzeniach kręgosłupa, otępieniach starczych, chorobie Alzheimera, cukrzycy, uszkodzeniach mózgu.
Pozyskanie krwi pępowinowej w zależności od banku i pakietu to koszt 1000-2000zł. Średni koszt rocznego przechowywania krwi przez bank komórek macierzystych to ok. 400zł.
Więcej informacji można znaleźć np na stronie https://www.pbkm.pl/
Podróże w ciąży
Podróżowanie w ciąży jest możliwe. Jeśli ciąża przebiega prawidłowo i nie ma zagrażających objawów można podróżować.
Krótkie podróże samochodem dozwolone są zawsze. Jeśli jesteś kierowcą zawsze pamiętaj o pasach bezpieczeństwa- dbasz o siebie i o dziecko!!. Samolotem można latać zazwyczaj do 36 tygodnia ciąży. Potem ze względu na zbliżający się termin porodu większość linii lotniczych nie pozwala wejść na pokład samolotu- w razie wątpliwości warto zapoznać się z regulaminem linii lotniczych. W przypadku mniej zaawansowanych ciąż przed wylotem należy udać się do ginekologa na badanie czy wszystko jest w porządku i otrzymać zaświadczenie o braku przeciwwskazań do lotu dla linii lotniczych- być może będzie potrzebny odpowiedni formularz dostępny na stronach wybranej linii lotniczej.
W trakcie podróży należy zadbać o odpowiednią ilość ruchu. Zaplanuj przerwy na spacer i delikatne ćwiczenia poprawiające przepływ krwi.
Seks w ciąży
Wyprawka do szpitala dla przyszłej mamy i noworodka
Dla noworodka: pieluchy jednorazowe ( ok. 20 szt. ), pieluchy tetrowe – 2 sztuki, chusteczki nawilżane do mycia, oliwka, mydło , krem do pielęgnacji – przeciw odparzeniom.
W zależności od szpitala być może potrzebne będzie ubranko tylko do wyjścia dla malucha- większość szpitali zapewnia ubranka dla noworodka na czas pobytu w szpitalu.
Kobieta w ciąży powinna przygotować dla siebie:
dowód osobisty, kartę przebiegu ciąży, wyniki badań (grupa krwi- oryginał, wynik posiewu w kierunku GBS), koszulę do porodu i na zmianę, bieliznę, kapcie i klapki pod prysznic, stanik do karmienia, szlafrok, skarpetki, duże podpaski porodowe , podkłady higieniczne do porodu przybory toaletowe , ręcznik (duży i mały), majtki siateczkowe lub fizelinowe z apteki, ręczniki papierowe.